Algemeen:

De ouder wordende hond.

 

Geschreven omdat Zahreh, die 27 juli 2013 al weer 8 jaartjes wordt, me op het idee bracht voor deze pagina: de verzorging van de ouder wordende hond.
Wat vliegt de tijd... Zahreh wordt komende juli al weer 8 jaartjes....
Voor een grote hond is dat net zo oud als 70 tot 75 jaar voor een mens.
Ze is wat stram bij het wakker worden. Haar staart klopt een ochtendgroet op haar lekkere dikke orthopedisch hondenkussen, haar ogen glanzen blij alsof ze me ondanks een nacht van slaap en dromen toch gemist heeft. Elke ochtend volgt een  "goedemorgen"- knuffel. Steevast duwt ze haar kop en lijf tussen mijn knieën en vraagt ze om het ochtendritueel van buik aaien en knuffels. Likken, vrolijke ogen vol plezier, zuchten en kreuntjes vol welbehagen en overgave. Het helpt haar de dag te starten...
Oudere honden raken mij.

Mijn eens zo dartele speelse Duitse herder verandert nu toch langzaam maar zeker in een oudere, bedaarde hond, een senior hond, maar God wat hou ik veel van haar!
Door de jaren heen zijn we met elkaar vergroeid, we kennen elkaars gewoontes, we hebben samen ook al zoveel meegemaakt.
En ook al is ze dan nu wat ouder, loopt ze wat moeilijker, we hebben samen nog veel plezier, en we hopen nog heel veel jaartjes van elkaar te kunnen genieten!
Zahreh, dat gaan we  zeker doen he! 

 

 


 
 

Zahreh 17-01-2013

 
 


Een oudere hond, heeft net als een pup, toch weer een andere verzorging nodig.

'Lees’ je hond, als baas ken je je hond het beste. Jij bent dan ook de eerste die een plotselinge verandering ziet in gedrag en
lichaamstaal. Echter, het proces van ouder worden is een heel geleidelijk iets en zal daarom eerder een vreemde, die de hond niet zo vaak ziet, opvallen. Luister naar die persoon en probeer dan met andere ogen en wat kritischer naar je hond kijken.
Je wilt er niet aan, maar er is niet aan te ontkomen: je hond wordt oud.

Voor je oudere hond zijn er diverse aanpassingen mogelijk waardoor het (fysieke) verouderingsproces wat beter begeleid wordt:

Zorg voor een goede slaapplaats, tochtvrij en met voldoende steun om tegenaan te liggen, bijvoorbeeld een iets verhoogde ligplaats of een orthopedisch kussen, een loopplank om makkelijker in en uit de auto te komen, en bijvoorbeeld gebarentaal voor de hond die misschien doof gaat worden.
(Mocht je hond gewend zijn buiten te slapen, overweeg dan toch om hem nu voortaan binnen te laten slapen, zeker bij extreme kou. De vacht is met de jaren misschien wel veel dunner geworden.)

Probeer zo lang mogelijk het oude leefpatroon in stand te houden.
Een oudere hond heeft gewoon beweging nodig, heeft zelfs júist beweging nodig om zijn spieren krachtig te houden om de slijtage van botten en gewrichten op te vangen. Want natuurlijk zijn er fysiologische verouderingsprocessen, zoals bijvoorbeeld slijtage van botten en gewrichten, de nierfunctie en de conditie die wat gaat afnemen, daar valt helaas niet aan te ontkomen.
Bij een verminderde nierfunctie is het normaal dat de hond wat meer drinkt en ook wat meer plast. Het is dan logisch dat hij wat vaker naar buiten wil.
Ook al kan hij misschien geen hele lange wandeling meer maken, maak dan gewoon een kortere en ga wat vaker per dag met hem of haar op pad. Dit geeft hem naast het plezier wat u hem hiermee doet meteen de gelegenheid zijn behoefte wat vaker te doen. Rustig aan fietsen met de hond, korte rechte stukjes, zwemmen, en aanmoedigen om allerlei leuke dingen te ondernemen aangepast aan zijn leeftijd, zoekspelletjes om zijn hersens bezig te houden, zijn allemaal nog dingen die hij fantastisch vindt en goed zijn om zijn conditie op peil te houden.
Als je (nog) traint met je hond bij een hondenclub en je ziet dat hij het nog steeds leuk vindt, ga er dan gewoon mee door, al of niet met een aangepaste training. Zolang de neus goed blijft is het speuren goed vol te houden, fysiek kan de oude hond lang met speuren doorgaan en het houdt zijn geest scherp.

Bij een oudere hond moet het gebit regelmatig nagekeken worden, zowel door de baas als door de dierenarts. Het verwijderen van tandsteen en loszittende en/of ontstoken elementen kan voor het dier een hele opluchting betekenen. Een hond geeft niet zo gauw aan of hij pijn heeft, maar na een bezoek aan de dieren(tand)arts kan hij na een behandeling helemaal opleven en daardoor ook weer beter gaan eten.

Het kan ook helemaal geen kwaad om van tijd tot tijd, aan de dierenarts te vragen om een uitgebreider onderzoek, inclusief een aantal bloedtesten. Met een paar simpele proeven kan vaak een latent probleem tijdig aan het licht gebracht worden, nog voordat de hond symptomen laat zien van soms een ernstige ziekte. Een behandeling kan dan vroegtijdig worden ingezet en zo je hond weer veel leed worden bespaard. Zelf kun je ook veel doen, controleer je hond regelmatig op onregelmatigheden aan de huid, zijn er knobbels te voelen? Dit hoeft lang niet altijd kwaadaardig te zijn, maar toch…, laat het aan de dierenarts zien.

Door je hond goed te observeren ontdek je hoe je je hond op de beste manier kunt begeleiden in het verouderingsproces.
De hond, waar je vroeger zo trots op was als hij weer voor een examen was geslaagd of die je misschien soms vervloekte omdat hij in zijn jeugdige overmoed weer een kuil van een meter had gegraven in je pas aangelegde tuin.
De hond, waar je nu zo trots op bent, simpelweg omdat hij door de jaren heen je beste maatje is geworden, heeft nu jouw hulp in deze fase van zijn leven hard nodig.

Daarmee bedoel ik, alles wat in je vermogen ligt om je hond in goede gezondheid
en waardig oud te laten worden.
Hij heeft het verdiend!

 

 
 


Medisch – Pijn bij de oudere hond en kat

Bij honden en katten komen veel verschillende aandoeningen voor, sommige van die aandoeningen zien we zo vaak dat wanneer we advies geven we klinken als een antwoordapparaat. Het zelfde verhaaltje wordt voor de duizendste keer afgedraaid, soms met toenemende frustratie.

Een bekend voorbeeld voor mij en mijn collega Stijn Peters is de stijvere, oudere hond.
Ja, hij heeft moeite met opstaan in de ochtend en wanneer hij een tijd gelegen heeft. Ja, hij speelt niet of minder. Ja hij wil niet meer zo graag mee wandelen en ja, hij springt niet meer zo makkelijk in de auto of op de bank. Maar pijn? Nee, zegt de eigenaar, dát heeft hij niet. Hij is "gewoon" oud.
Als ik dan vraag; waarom is hij dan stijf en wil hij niet goed lopen? De eigenaren weten dan eigenlijk niet meer zo veel te zeggen. Een hond loopt stijf/slecht omdat hij last/pijn heeft en nergens anders om. Dat hij verder nog vrolijk is en kwispelt wil alleen zeggen dat de pijn niet ondragelijk is. Vraag elke reumapatiënt of patiënt met bot/ peesklachten of langdurige zeurderige pijn niet bestreden hoeft te worden, dan wordt u na alle waarschijnlijkheid uitgelachen. Als u een slecht ter been zijnde bejaarde medemens pijnbestrijding ontzegt met de mededeling; "u loopt dan wel moeilijk maar dat komt gewoon door de ouderdom en die pijn hoort erbij, daar krijgt u niets voor", dan wordt u voor gek verklaard. Kortom; als het uw wens is om uw (ook oudere) hond met artrose of bot/peesaandoeningen een zo’n mobiel en pijnloos mogelijk leven te geven: behandel ze dan!

Er zijn zoveel mogelijkheden vandaag de dag! Van aangepaste voedingen en supplementen tot moderne pijnbestrijding. Er is nu zelfs pijnbestrijding waarbij een kauwtablet een volledige maand pijnstilling en ontstekingsremming geeft! Het is aangetoond dat langdurige pijnprikkels het zenuwstelsel gevoeliger maakt voor pijn. Dus langdurige pijn levert meer pijngevoel op. Meer pijngevoel zorgt voor minder beweging en minder beweging levert minder bespiering op en overgewicht. Dit leidt wederom tot meer slijtage en meer pijn.

Om deze vicieuze cirkel te doorbreken is het nodig de slijtage te remmen en de beweging op te voeren. Slijtage wordt verminderd door het gewicht optimaal te maken, het ontstekingsproces en de pijn te remmen en de gewrichten te voorzien van alle voedingsstoffen, die noodzakelijk zijn voor herstel. Doe je dit dan zal de hond ook meer gaan bewegen wat weer goed is voor de gewrichten, want; rust roest! Door minder pijn zal het zenuwstelsel op den duur weer minder gevoelig zijn voor pijn en zal het pijngevoel steeds meer gaan afnemen. Dit verhaal gaat trouwens ook op voor katten. Er komt ook veel gewrichtspijn voor bij oudere katten en ook daar zijn middelen voor.

Omdat dit verhaal bij alle leveranciers van voeders en dierbenodigdheden bekend is, is er ook veel "in de handel" te krijgen. Hoewel er ook goede middelen op de markt zijn, zitten er ook voeders en supplementen bij die gouden bergen beloven, maar dit niet waarmaken. Laat u dan ook altijd goed informeren alvorens supplementen of duur voer aan te schaffen.

Wij (de medewerkers van dierenkliniek "Brouwhuis") vinden het niet erg om het hele verhaal nogmaals te vertellen omdat we, als we daar maar één eigenaar op de duizend mee overtuigen, we een hond of kat een beter leven geven.

Bron:  Bernard Valkenburg (Dierenarts dierenkliniek "Brouwhuis")

 

 

  Medisch – Dementie bij hond en kat
                   CDS: Cognitief Disfunctie Syndroom

Als uw hond of kat een dagje ouder wordt, kan hij of zij dezelfde soort kwalen krijgen als die waar oudere mensen mee te kampen krijgen, zowel lichamelijk als geestelijk. Vergeetachtigheid, onzekerheid en angst zijn problemen die zowel bij mensen als dieren op latere leeftijd kunnen optreden. Met het ouder worden ontstaan er veranderingen in de hersenen die invloed hebben op het geheugen, gedrag en leervermogen. Bij mensen spreken we van dementie of seniliteit, bij honden en katten wordt de term CDS (Cognitief Disfunctie Syndroom) gebruikt. Deze aandoening vertoont veel overeenkomsten met de ziekte van Alzheimer bij de mens.

Wat zijn de verschijnselen van CDS?
De eerste verschijnselen van CDS zijn vaak mild. Het dier is wat slomer, meer teruggetrokken of wil minder spelen. Na verloop van tijd verergeren de klachten.

Het zijn vooral hondeneigenaren die vanwege dergelijke gedragsveranderingen bij de dierenarts komen. Bij katten worden veel van de klachten niet of pas veel later opgemerkt. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat de meeste katten een groot deel van de dag buiten doorbrengen. Het kan misschien opvallen dat de kat meer slaapt, maar dat wordt dan vaak toegeschreven aan het feit dat het dier een dagje ouder wordt.

Een aantal typerende gedragsveranderingen zullen hier worden besproken. Deze veranderingen ontstaan uiteraard niet van de ene op de andere dag, maar naarmate de dementie vordert zullen de klachten verergeren.

 
 
 


 
 

Uiterlijke tekenen van ouderdom zijn vaak duidelijk te herkennen.
Maar de geestelijke veranderingen zijn vaak veel subtieler en worden niet direct herkend.

 

 
  Desoriëntatie
U zult merken dat het oriëntatievermogen minder wordt. Het dier heeft moeite om u te herkennen of kan voorwerpen in de omgeving niet goed meer plaatsen. Denk bijvoorbeeld aan een hond die ineens tegen vreemde voorwerpen blaft, doelloos rondloopt of een tijdlang voor de mand gaat staan terwijl hij er normaal gesproken lekker in zou gaan liggen. Het kan ook gebeuren dat uw huisdier voor de verkeerde deur staat of aan de andere kant van de deur (aan de scharnierkant). Soms ziet het dier ze letterlijk vliegen en jaagt dingen na die er niet zijn.
Als het echt ernstig wordt, kan het gedrag dwangmatige vormen aannemen. Zo kan het gebeuren dat een dier zich vastloopt in een hoek van de kamer en er niet meer uit kan komen maar met zijn kop in de hoek blijft duwen. 

Veranderingen in slaappatroon
Door de dementie raakt het dag- nachtritme verstoord. Honden die normaal gesproken altijd doorsliepen, trippelen ‘s nachts onrustig door het huis en zijn vervolgens overdag niet overeind te krijgen. Katten met dementie kunnen plotseling midden in de nacht klaaglijk gaan miauwen.

Onzindelijkheid
Honden kunnen hun hele zindelijkheidstraining vergeten en katten weten soms niet meer waar de kattenbak staat of hoe ze buiten moeten komen. Onzindelijkheid kan, zeker op latere leeftijd, ook veel medische oorzaken hebben. Het is daarom wel belangrijk om dit probleem door een dierenarts te laten onderzoeken om eventuele onderliggende oorzaken uit te sluiten.

Veranderingen in sociale omgang
Een dementerend dier kan zich ook anders gaan gedragen naar mensen of soortgenoten toe. Het kan zich meer terug gaan trekken en agressiever of angstiger reageren. Anderen worden daarentegen juist enorm aanhankelijk en wijken niet meer van de zijde van hun baas. Soms lijken dementerende dieren ongehoorzaam. Dit is niet moedwillig, maar ze zijn eerder geleerde dingen gewoon vergeten. Daarnaast heeft een dier met dementie ook meer moeite met het leren van nieuwe dingen.

Angst en paniek
Een demente hond of kat kan veel angstiger gaan reageren en in bepaalde situaties in paniek raken. Verlatingsangst is een heel duidelijk voorbeeld hiervan. Janken, blaffen/ miauwen en onzindelijkheid tijdens uw afwezigheid komen regelmatig voor.

Uitsluiten van andere oorzaken
Vaak zijn gedragsveranderingen de eerste en soms de enige tekenen dat een dier ziek is. Als uw huisdier klachten vertoont, is het belangrijk om hiermee naar de dierenarts te gaan. Deze zal dan in eerste instantie onderzoeken of er een onderliggende lichamelijke oorzaak is.

Onzindelijkheid bij honden hoeft niet samen te hangen met CDS maar kan ook een lichamelijk ouderdomsverschijnsel zijn. Veel honden verliezen op oudere leeftijd de controle over de kringspieren van hun blaas met urineverlies tot gevolg. Met medicijnen is dit meestal goed te verhelpen.

Een dier dat bijvoorbeeld doof en/of blind wordt, is hierdoor vaak onzeker en gedesoriënteerd en soms ook agressief. Ook zal het dier dan niet meer goed reageren als u roept of een commando geeft.

Sikkeneurig en agressief gedrag kunnen ook veroorzaakt worden door pijn. Een goed klinisch onderzoek en pijnstillende medicijnen kunnen vaak uitkomst bieden.

Een hartafwijking kan de hond of kat ook minder enthousiast maken dan hij vroeger was.

Tenslotte kan een bloedonderzoek nodig zijn om bijvoorbeeld een afwijking van de schildklier, lever en nieren als oorzaak voor de klachten uit te sluiten.

Als er geen andere lichamelijke reden wordt gevonden voor de gedragsafwijkingen, dan zijn hersenveranderingen ten gevolge van ouderdom het meest waarschijnlijk.

Wat is de oorzaak van CDS?
De exacte oorzaak van CDS is nog onbekend, maar verminderde bloedtoevoer naar de hersencellen en te veel vrije radicalen (geladen zuurstofmoleculen) in de hersenen spelen waarschijnlijk een belangrijke rol. Daarnaast is er ook een verminderde productie van neurotransmitters (stoffen die een rol spelen bij het doorgeven van signalen via de zenuwen), zoals dopamine. Dopamine is onder andere betrokken bij het beloningssysteem in de hersenen; het zorgt voor een blij gevoel na succes.

Ziekte, ouderdom en stress kunnen ertoe leiden dat er veel vrije radicalen worden gevormd. Vooral de hersenen zijn hier gevoelig voor. Onder invloed van vrije radicalen treedt er verandering op van eiwitten in zenuwcellen en er ontstaan afzettingen van eiwit (eiwitplaques) buiten de zenuwcellen. Hierdoor ontstaan ontstekingsreacties en nog meer schade aan de zenuwen en de bloedvaatjes. De doorbloeding wordt minder en er ontstaat zuurstof tekort. Hierdoor ontstaat een neerwaartse spiraal. Uiteindelijk leidt chronische schade tot afwijkingen vergelijkbaar met wat we bij mensen zien die aan de ziekte van Alzheimer lijden.

Kan CDS behandeld worden?
Er is helaas geen behandeling die CDS kan genezen. De ziekte is progressief, wat wil zeggen dat het in de loop van de tijd zal verergeren. Er is echter wel een aantal mogelijkheden om dit proces enigszins te vertragen en sommige verschijnselen te verbeteren om het voor u en uw dier zo prettig mogelijk te maken.

Medicijnen
Er zijn enkele medicijnen op de markt die worden gebruikt voor de behandeling van dementie. Welk medicijn zal worden voorgeschreven is vooral afhankelijk van het type klacht. Uw dierenarts kan u hier over het best adviseren.

Dieet en voedingssupplementen
Het is mogelijk met voeding de dementie af te remmen. Sommige voederfabrikanten hebben speciale diëten ontwikkeld voor honden met dementieverschijnselen. Deze diëten voor de oudere hond bevatten onder andere ingrediënten die de hersenveroudering bestrijden, zoals een hoog gehalte aan zogenaamde antioxidanten en vetzuren uit groenten. De hersenen van dementerende honden maken extra veel vrije radicalen aan, waardoor de hersenen beschadigd raken. Antioxidanten en andere bestanddelen in seniorenvoeding remmen de vorming van deze radicalen af en maken hen onschadelijk.

Voor katten is er geen speciaal voer op de markt. Sommige dierenartsen adviseren om voer te geven waarin vis als eiwitbron is verwerkt. De olie waarin vis verwerkt zit bevat relatief veel vitamine E. Vitamine E is een antioxidant en vangt de vrije radicalen weg.

Er bestaan ook voedingssupplementen waarvan men zegt dat ze dementieverschijnselen tegengaan. Sommige lijken veelbelovend, maar vaak is echter nog aanvullend onderzoek nodig om te kunnen zeggen of ze echt werken.

Uiteraard moet het dieet ook aansluiten op eventuele andere medische klachten. Vaak is het met supplementen wel mogelijk om het dieet aan te passen. Door het geven van een speciaal dieet kan de voortschrijding van de dementie soms worden vertraagd. Het duurt vaak wel een of twee maanden voordat verbetering zichtbaar wordt.

Er zijn veel diëten en supplementen in de omloop met wisselende resultaten. Voor meer informatie is het aan te raden om uw dierenarts te raadplegen, zodat u samen kunt overleggen wat voor uw dier het beste is.

Dag- en nachtritme
Dementerende dieren hebben de neiging hun dag- nachtritme om te draaien. Wat kan helpen is om overdag de gordijnen te openen en het dier naar buiten te laten, voor zover dit kan, zodat het zoveel mogelijk daglicht krijgt. Probeer er ‘s nachts voor te zorgen dat er zo min mogelijk blootstelling aan kunstlicht is. Tenslotte kan een korte speelsessie of wandeling voor het slapen gaan bijdragen aan een betere nachtrust.
 
Actief en alert blijven
Onderzoek met honden heeft aangetoond dat zowel lichamelijke als geestelijke stimulatie essentieel zijn voor een goede kwaliteit van leven. Voor mensen geldt hetzelfde: bejaarden die regelmatig bingo spelen, denken sneller en zijn alerter dan hun leeftijdgenoten die dat niet doen. Hersengymnastiek is goed, ook voor dieren geldt: ‘use it or lose it’. Voor een ouder huisdier is het dus belangrijk om de geest scherp te houden.

U kunt bijvoorbeeld snoepjes of kattenkruid ergens in het huis verstoppen. Speeltjes met voedsel erin stimuleren het jachtgedrag en helpen de hond of kat actief en alert te blijven. Daarnaast zorgen ze ervoor dat uw huisdier overdag actief is terwijl u er niet bent. Het speeltje moet niet te moeilijk zijn, anders leidt dit tot frustratie en stress. Door samen met uw dier een spelletje te spelen, versterkt u ook de onderlinge band.
 
  Oefen bovendien geregeld de aangeleerde commando’s.
Als uw hond ongehoorzaam lijkt te worden kan dit
wijzen op beginnende vergeetachtigheid, maar het zou
ook kunnen dat de hond doof wordt. Op zo’n moment is
het raadzaam om langs een dierenarts te gaan.

Vermijd stress
Ouderen zijn vaak minder flexibel, dat geldt voor
mensen maar ook voor uw huisdier. Een hond met
verouderende hersenen kan wat onzeker worden en is
wat sneller angstig. Straf hem in zo’n geval niet, dat
versterkt de angst alleen maar, en beloon hem uitvoerig
als iets goed gaat.
 
 
 


Een dementerend huisdier heeft veel behoefte aan structuur: grote veranderingen brengen hem behoorlijk van slag.
Vooral katten zijn gevoelig voor veranderingen in hun omgeving en dit heeft een negatief effect op zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid.

Verander daarom de leefomgeving niet te vaak en rigoureus, want het verplaatsen van meubels of van de spullen die voor het dier zijn, bijvoorbeeld de mand en voerbak, kan extra stress geven. Houd een vast uitlaat- en voederschema aan. Door te zorgen voor een duidelijke dagelijkse routine ontstaat er een zekere mate van voorspelbaarheid. Dit voorkomt stress en geeft het dier ook tijdsbesef. Verrijking van de omgeving kan uw dier weliswaar stimuleren, zoals hierboven genoemd, maar zorg ervoor dat u de veranderingen zo geleidelijk mogelijk laat verlopen.

Wat zijn de vooruitzichten?
Helemaal genezen zal het dier niet, maar er zijn wel verschillen tussen dementie bij de mens en die bij de hond en kat. Bij de mens blijft dementie een levensbedreigende aandoening, hoe goed het ook wordt behandeld. Bij honden is het vooruitzicht positiever. Met tijdige behandeling kunnen de symptomen worden verbeterd en kan het ziekteproces worden vertraagd. Bij katten is het vooruitzicht wat moeilijker te voorspellen, mede omdat dementie daar vaak pas veel later wordt opgemerkt.

Helaas is de ziekte nu voor veel dieren nog wel een levensbedreigende aandoening. Dit komt doordat eigenaren er vaak niet bewust van zijn dat dementie kan worden behandeld. Ook wijten ze de klachten aan het feit dat het dier een dagje ouder wordt, en menen dat de veranderingen daar nu eenmaal bij horen. Als de klachten verergeren en het dier poept overal in huis of jankt ‘s nachts continu, komen mensen vaak wel bij dierenarts, maar helaas dan soms met het verzoek om het dier in te laten slapen. Dat is begrijpelijk maar ook jammer omdat juist bij deze aandoening vroeg starten van de behandeling het beste resultaat geeft. Mede daarom is het belangrijk om al vroegtijdig hulp in te schakelen van een dierenarts.

‘APK keuring’ voor oudere dieren
Gelukkig komt er wel steeds meer aandacht voor dit soort problemen. Tegenwoordig hebben dierenartsen vaak ook een apart spreekuur voor oudere huisdieren, een soort ‘APK keuring’, waarbij extra wordt gelet op de aandoeningen die vaak bij oudere dieren worden gezien. Het is dan ook verstandig om daar gebruik van te maken en uw ouder wordende huisdier met enige regelmaat door uw dierenarts te laten nakijken.

Kwaliteit van leven
Dementie is niet te genezen en zal in verloop van de tijd verergeren. Maar als u de signalen weet te herkennen kan tijdig behandeling worden ingezet en het ziekteproces worden vertraagd. Uiteraard moet het welzijn van het dier altijd voorop staan. Probeer in overleg met uw dierenarts te bepalen wanneer behandeling nog zinvol is en voel u ook niet schuldig als u op een gegeven moment de moeilijke beslissing neemt om het dier in te laten slapen.

Met een combinatie van goede zorg, geduld en begrip is het wel mogelijk
om de kwaliteit van leven voor uw huisdier te verbeteren zodat u samen van
die laatste gouden jaren kunt genieten!

Bron:  LICG